Het idee: aan de hand van een foto gemaakt in, of gerelateerd aan, Het Hoofdkantoor, schrijft onze columnist een column. Het resultaat is altijd verrassend.

Ceci n’est pas une pipe

Dat klopt want het zijn drie afbeeldingen van delen van voorwerpen waarop een tekst is afgedrukt.

Wanneer is een woord tekst en wanneer is een woord beeld? En kunnen ze ook beide zijn?

Als woorden tekst zijn, dan moeten we als lezer de woorden van een betekenis voorzien. De woorden achter elkaar vormen een zin en in de meeste gevallen vertelt die zin iets.

Wanneer woorden gebruikt worden in een beeld, dan hoeven de woorden geen betekenis te hebben als woord. Als het goed is, heeft de kunstenaar het woord een beeldbetekenis meegegeven, maar steeds vaker zien we tekst in beeld met betekenis naar beide dragers.

De foto’s hierboven laten zien dat de grenzen tussen tekst en beeld in betekenis vervagen. De woorden zijn tekstueel leesbaar en hebben daardoor automatisch een betekenis, maar tegelijkertijd zeggen ze iets over het voorwerp waarop ze gedrukt zijn. De tekst zegt meer dan de betekenis van de woorden an sich. Ik noem dat tekst+.

 This is not a plastic bag is hopelijk een knipoog naar Ceci n’est pas une pipe. Het schilderij van een pijp waarmee Rene Magritte duidelijk wilde maken dat het geen pijp is maar een afbeelding van een pijp. De tekst zegt iets over het materiaal van de tas waarop de tekst gedrukt is. Het werkt alleen als tekst+ als de tas daadwerkelijk van plastic is. Mocht dat niet zo zijn, dan slaat de kunstenaar de plank mis, omdat de knipoog voor een ieder met enig cultuurbesef duidelijk is. Heb je dat besef niet, dan vind je de tas waarschijnlijk stom en duur.

Dan Een zakje licht. Er zit zo’n natuurlijk touwtje aan, dat touwtje geeft mij een natuurlijk, afbreekbaar, eco vriendelijk, biologisch gevoel. Dat komt waarschijnlijk ook omdat alle net genoemde termen hip zijn. Maar wat is er licht aan het zakje? Een zakje is per definitie niet zwaar, dat is de bedoeling van een zakje, dat je er spullen in kan doen die gewicht hebben en dat het zakje je helpt de spullen te dragen. Het is niet logisch om te denken dat het zakje zwaar is. We gaan er dus vanuit dat het zakje zelf licht is, de tekst+ slaat dus niet op het gewicht van het zakje. Ook al omdat het taaltechnisch niet klopt. Vervang licht maar door zwaar, dan zie je wat ik bedoel. Het gaat dus om een ander licht. Het fenomeen dat ons in staat stelt in duisternis iets te zien? Maar waarom zet je dat op een zakje? Is het zakje een licht? Een lamp? Een kap? Zitten er lucifers in het zakje om het zakje in brand te steken? Is het een traveler’s kit? Dan gaat het gewicht ook weer een rol spelen. Als het maar geen waxinelichthouder is. Als het een waxinelichthouderzakje is, dan is mijn happiness definitly temporary en faalt de tekst+. Ik wil dat het zakje is wat het zegt: licht.

Geluk is wellicht altijd maar tijdelijk. Je ziet op de afbeelding niet dat de tekst op een kartonnen doos met chocolaatjes staat. Hele lekkere chocolaatjes. De smaak van de chocolaatjes staan lijnrecht tegenover de woorden simply chocolate, dat impliceert namelijk dat de chocola in de doos nogal eenvoudig is. Tenzij de tekst meer betekent dan dat. Wat als de doos je waarschuwt voor chocola? Wat als de doos zegt: ‘Het is maar chocola (simply chocolate) en het is vet en calorierijk, eet er niet te veel van! Je hebt maar kort plezier van chocola (hapiness is temporary) maar je wordt wel dik en je krijgt pukkels! In je gezicht! Bah, beheers jezelf!’ Zou je de doos dan nog steeds kopen? Natuurlijk! Zeker als je weet welke chocolaatjes er in de doos zitten. We kunnen ons best beheersen, we nemen maar 1 doos. Per keer. En iedere keer lezen we bij het openmaken van de doos:

En dan denken we: NOU EN!